در این مقاله سعی داریم تا شما را با تکنیک‌هایی آشنا نماییم که بتوانید با آنها بازده مطالعه خود را افزایش دهید.
اکثر دانش‌آموزان به دنبال راه‌های بهتری برای مطالعه و آمادگی برای موفقیت در آزمون‌های مهم از جمله کنکور بوده‌اند. اولین روشی که به ذهن افراد میرسد، حضور در کتابخانه و انجام مطالعه برای ساعت‌های طولانی است. ولی تحقیقات علمی نشان می‌دهد که این رویکرد صحیح نیست. به جای اینکه از خود بپرسیم “چرا باید ساعت‌ها درس بخوانیم؟”، بیایید با روش‌های علمی و مؤثر که باعث میشوند کیفیت مطالعه افزایش یابد و در نتیجه مطالب آموزشی را زودتر یاد بگیرید، آشنا شویم. با استفاده از این روش ها میتوانید تمرکز خود را هنگام مطالعه افزایش داده و از پرت شدن حواس تا حد زیادی جلوگیری کنید.
این تیکنیک‌ها باعث افزایش قدرت یادگیری شما در زمان مطالعه و آمادگی برای آزمون های مختلف (از جمله کنکور و تیزهوشان) خواهد شد:
تکنیک اول: تنوع در برنامه مطالعه و جلسات مطالعه مختصر
تنوع در برنامه‌ریزی برای مطالعه تأثیر مثبت زیادی بر بهره‌وری و یادگیری دارد. این تنوع باعث بالا رفتن تمرکز، پیگیری از خستگی و استفاده بهتر از زمان خواهد شد. برنامه‌ریزی متنوع باعث تمرکز بهتر و جلب توجه بیشتر شده و نیز افراد قبل از خسته شدن از یک موضوع بدلیل تکرار و یکنواختی بهتر است موضوع مورد مطالعه را تغییر دهند و زمان خود را به بهترین شکل ممکن بین موضوعات از ئیش تعیین شده تقسیم نموده و مطالعه را مدیریت نمایند.
تحقیقات نشان می‌دهد که مدت زمان جلسات مطالعه نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بعنوان مثال اگر قصد دارید در طول یک شبانه روز به مدت 8 ساعت مطالعه داشته باشید، بهتر است آن را به هشت جلسه 60 دقیقه‌ای در طول روز تقسیم کنید. مغز شما در جلسات کوتاه و تکراری بازده بسیار بهتری دارد تا جلسات بزرگ و یکباره. حتی یادگیری سایر مهارت‌های مختلف نیز از همین الگوی پیروی می‌کنند.
بنابراین بهتر است با توجه به انرژی و زمان خود در روز تعداد جلسات 60 دقیقه‌ای را مشخص کنید. اگر برای مثال در حال آماده شدن برای کنکور هستید، این جلسات را مابین دروس مختلف تقسیم کنید.
تکنیک دوم: تغذیه مناسب
تغذیه مناسب یک عامل بسیار مهم در بهبود عملکرد مغز و تاثیر مثبت بر مطالعه و یادگیری دارد. مصرف مواد غذایی مناسب به مغز انرژی می‌دهد و توانایی تمرکز و حفظ اطلاعات را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، مصرف آب نیز بسیار مهم است. هیدراته ماندن به معنای تامین کافی آب برای مغز و افزایش توانایی تمرکز است. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد قند و چربی‌های اشباع شده میتواند موجب افت تمرکز و انرژی زودگذر شود.
مهمترین مواد غذایی مناسب برای مطالعه شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه، آجیل، غلات کامل و آب میشوند. مصرف این مواد با تنوع و تعادل مناسب باید در رژیم غذایی جا داشته باشد. از این طریق، میتوان تاثیر مثبت تغذیه مناسب بر مطالعه و یادگیری را افزایش داد و عملکرد ذهنی بهبود یافته و به بهترین شکل ممکن مطالعات را پیش برد.
سعی کنید در هنگام مطالعه از موادی که شکر زیادی دارند کمتر استفاده کنید (انواع کیک، شیرینی و …). همچنین مصرف انواع مواد غذایی که انرژی زیادی برای هضم شدن نیاز دارند در هنگام مطالعه مناسب نیست.
تکنیک سوم: داشتن یک هم‌مسیر مناسب برای مطالعه
روش موثر دیگری برای بهبود عملکرد تحصیلی و توسعه مهارت‌های فردی به شمار می رود. این تکنیک به چند دلیل، باعث افزایش راندمان مطالعه فرد میشود:
ایجاد انگیزه:
داشتن یک هم‌مسیر که شرایط مشابهی دارد و از سختی های موضوع مورد مطالعه نیز باخبر است باعث بالارفتن انگیزه و اشتیاق می شود. این ارتقاء انگیزه باعث میشود تا افراد به طور فعال‌تر در مطالعاتشان مشارکت نمایند.
اشتراک تجارب:
هم‌مسیری به اشتراک گذاشتن تجربه ها و دانش‌های مختلف مرتبط با مطالعه میشود. این امکان را فراهم می‌کند تا افراد از تجارب یکدیگر بهره برده و از اشتباهات دیگران یاد بگیرند.
تعهد به مطالعه:
داشتن هم‌مسیران باعث میشود تا فرد تعهد بیشتری نسبت به مطالعه و یادگیری خود داشته باشد. این تعهد به افراد کمک می‌کند تا به راحتی تر از تنبلی و پرتشدگی دوری کنند.
تنوع در منابع مطالعه:
هم‌مسیران ممکن است منابع مطالعه‌ای متنوع تری داشته باشند و این به فرد امکان می‌دهد تا از دیدگاه‌ها و مطالب متنوعی استفاده کند و دیدگاه خود را گسترش دهد.
توسعه مهارت‌های اجتماعی:
هم‌مسیری با دیگران نیازمند مهارت‌های اجتماعی مثل همکاری، ارتباط مؤثر و مدیریت زمان است. این مهارت‌ها در زندگی آینده و شخصی فرد نیز بسیار مفید خواهد بود.
از این نکته مهم نیز نباید غافل شد که سطح دو دانش آموز هم‌مسیر، تفاوت زیادی با هم نداشته باشد که پس از برگزاری چند جلسه مطالعه باعث دلسردی یکی از آنها شود.
تکنیک چهارم: ورزش
تحقیقات بسیاری انجام شده و همه آنها این نظریه را اثبات نموده اند که ورزش میتواند به عنوان یک عامل بسیار موثر، میزان کیفیت مطالعه را افزایش یابد. اگر به دنبال دلیل این اتفاق هستید باید گفت که در اثر ورزش مستمر تغییراتی در خون ایجاد میشود که تاثیر مستقیم بر روی رفتار مغز دارد و باعث افزایش عملکرد مغز، توجه بیشتر، پردازش اطلاعات بهتر و مهارت‌های حل مسائله میشود. چگونه این اتفاق می‌افتد؟ ورزش هورمون‌های متفاوتی از جمله دوپامین، سروتونین و نوراپینفرین را آزاد می‌کند. این مخلوط عصبی به طور قابل توجهی عملکرد مغز مورد نیاز برای مطالعه و بهره‌گیری از اطلاعات را افزایش می‌دهد. بنابراین، بین جلسات مطالعه خود، حتما باید ورزش کنید.
میتوانید به باشگاه ورزشی بروید، یا برای ساعاتی شنا کنید، یا کمی ورزش های دسته جمعی مانند فوتبال و والیبال و یا بسکتبال بازی کنید و در صورت عدم وجود دسترسی به ورزش های ذکر شده، برای نیم ساعت پیاده روی نمایید. هر نوع ورزش باعث بهبود قابل توجهی در قدرت مغز ما می شود.
حافظه‌ی کوتاه مدت مکانی است که درون مغز شما برای ذخیره اطلاعات وجود دارد – اطلاعات درون آن از طریق تکرار مداوم اطلاعات، تعریف مجدد اطلاعات و تفکر در مورد اطلاعات به حافظه بلندمدت منتقل خواهد شد. بنابراین، اگر در مورد یک موضوعی مطالعه کرده‌اید، کتاب را بگذارید، ورزش کنید و روی آن تأمل کنید یا با کسی که دانشی در مورد موضوع دارد صحبت کنید، احتمالاً اطلاعات کوتاه مدت را حفظ کرده و به دانش حافظه‌ی طولانی مدت تبدیل خواهید کرد.
تکنیک پنجم: روش های ویژه افزایش تمرکز
روش های بسیار جالب و موثری برای افزایش تمرکز و بازدهی وجود دارند که توسط محققان این حوزه ابداع شده اند. از میان محبوبترین آنها میتوان به تکنیک‌ها کارت‌های حافظه، پومودورو و برگه تمرکز اشاره کرد که در ادامه به معرفی مختصر آنها میپردازیم.
کارت‌های حافظه
استفاده از کارت حافظه یا همان فلش کارت ها به عنوان یک ابزار کارآمد میتواند تاثیر مثبتی بر بالا بردن راندمان مطالعه داشته باشد. این تاثیرات عبارتند از:
تقویت حافظه، تسهیل یادگیری، یادگیری در فضای فعال تر و زمان بندی بهتر برای مرور مطالب توسط کارت ها. بطور کلی سالهاست که تاثیر استفاده از این کارت ها تاثیر مستقیم بر راندمان مطالعه را بهبود بخشیده و این امکان را فراهم نموده تا اطلاعات را به طور دقیق تر و ماندگارتر به ذهن بسپاریم.
تکنیک پومودورو
در تکنیک پومودورو با ایجاد زمان استراحت کافی و منظم برای شما، به ذهن شما کمک مشود که انرژی خود را بازیابد و بازدهی مطالعه افزایش یابد.
در تکنیک پومودورو کافیست بعد از هر 25 دقیقه مطالعه 5 دقیقه استراحت کنید. سپس بعد از 100 دقیقه مطالعه (4 بازه 25 دقیقه‌ای) 10 تا 15 دقیقه استراحت کنید.
برای استفاده از این روش فقط به یک تایمر نیاز دارید. هرچند اپلیکیشن های ویژه ای برای این تکنیک نیز وجود دارد. بسادگی میتوانید با نصب آنها از روش پومودورو استفاده کنید. آموزش کامل این روش را به همراه فیلم ویدئویی جهت اجرا ببینید. تکنیک پومودورو
برگه تمرکز
همیشه در هنگام مطالعه دغدغه‌های گوناگونی میتواند باعث حواسپرتی شما شود. برای مثال درهنگام مطالعه ریاضی ناگهان به یاد می‌آورید که باید کار دیگری را نیز انجام دهید. این کار میتواند مطالعه قسمت مهمی از درسی دیگر، تماس با یک دوست و یا بسیاری از دغدغه‌های روزانه باشد. مطالعات نشان داده است که بعد از ادامه مطالعه ممکن است بسیاری از این کارهای مهم را فراموش کنید. همچنین اضطراب فراموشی این موارد باعث کم شدن تمرکز شما میشود.
برگه تمرکز بسیار ساده است. در این روش کافیست که دفترچه یادداشت و یا کاغذ در کنار خود داشته باشید. هرگونه دغدغه‌ای به ذهن شما رسید بلافاصله آن را بنویسید. حال بدون استرس فراموشی میتوانید به ادامه مطالعه بپردازید.
این روش در عین سادگی اثر محسوسی بر افزایش تمرکز شما دارد.
تکنیک ششم: خواب مناسب
خواب مهمترین عامل برای توسعه مغز است. در ساعات اولیه روز، موج‌های مغزی آلفا فعال‌ترین حالت مغزی مرتبط با یادگیری اطلاعات و دانش هستند. یک برنامه مطالعه خوب نه تنها باید شامل ورزش، جلسات مطالعه کوتاه و تعامل اجتماعی با دوستان مطالعه باشد، بلکه باید شامل یک خواب ایده آل در پایان شب باشد. زمانی که اطلاعات را دریافت می‌کنید، سلول‌های مغزی اتصالات جدیدی را بوجود می‌آورند که با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. خواب به این سلول‌ها کمک می‌کند تا رشد و اتصال داشته باشند. بنابراین، اگر مغز را به عنوان یک درخت تصور کنیم، خواب مثل کودکی است که تمامی شاخه‌های کوچک درون آن رشد و گسترش می‌یابند. تحقیقات علمی نشان داده‌اند که برای بازگشت مغز به وضعیت عادی پس از یک شب بیداری کامل بعضا تا 4 روز زمان نیاز دارد.
تکنیک هفتم: تعیین اهداف مشخص
داشتن یک هدف مشخص برای هر جلسه مطالعه نیز مفید است. به جای مطالعه بی‌هدف، میزان ئیشرفت مشخص در یک موضوع خاص را انتخاب کنید. مثلاً تعادل معادلات شیمیایی در درس شیمی و یا یادگیری سرفصلی از درس ریاضی. بعد از ئایان رسیدن جلسه مطالعه می بایست بتوانید موضوع فرا گرفته شده را به سادگی توضیح دهید، در غیر اینصورت به این معناست که به خوبی آن را درک نکرده‌اید و نیاز به مطالعه بیشتر وجود دارد.
برای درک بهتر این موضوع نتایج تحقیق بر روی تعدادی دانشجو را در اینجا بیان می نماییم. از نیمی از دانشجویان خواسته شده بود که یک متن را یاد بگیرند و نیمی دیگر خواسته شده بود که متن را یاد بگیرند و به نیمه دیگر تدریس نمایند. دسته دوم در درک نکات اصلی عملکرد بهتری داشتند زیرا وقتی مغز شما برنامه ریزی می کند که مطلبی را فرا گرفته و به دیگران تدریس نماید، در ساختار منطقی تری ذهن شما را آماده سازی می نماید.
تکنیک هشتم: تمرین
همواره سعی داشته باشید که مطالب جدیدی را که فرا میگیرید بوسیله یک سری آزمون مرور نمایید تا ملکه ذهن شما شود. آزمون‌های تمرینی نه تنها مغز شما را در محیط آزمون قرار می‌دهند، بلکه حتی اگر اشتباهاتی انجام دهید، به شما برای شناسایی آنها کمک خواهد کرد. همچنین در تحقیقات نشان داده شده است که آزمون‌های تمرینی باعث افزایش اعتماد به نفس شده و در نتیجه عملکرد بهتر را به همراه خواهند داشت.
تکنیک نهم: مکان مخصوص برای مطالعه
تحقیقات نشان می‌دهد که داشتن مکان مخصوص برای مطالعه حداقل تجهیزات مورد نیاز در آن وجود داشته باشد، در میزان بازدهی موثر خواهد بود. نور کافی، صندلی مناسب، میز با ارتفاع استاندارد و از همه مهم تر فضایی که سکوت در آن حاکم باشد که تمرکز دانش آموز بهم نخورد باعث بالا رفتن کیفیت مطالعه خواهد شد.
تکنیک دهم: اجتناب از تلفن همراه
در زندگی به سبک جدید بسیاری از دانش آموزان از سنین پایین از گوشی همراه و یا تبلت استفاده می نمایند. این وسایل ارتباط جمعی باعث شده علاوه بر اینکه زمان بسیاری از دانش اموزان صرف تفریح و روزمرگی در این دستگاه ها شده و نیز پیامک‌ها و اعلان‌های رسانه‌های اجتماعی نیز باعث میشوند تا تمرکز دانش آموز به شدت کاهش یابد.
با رعایت این مراحل و روش‌های علمی، آمادگی برای آزمون‌ها به شما آسان‌تر خواهد شد و اطلاعات را ساده تر به خاطر خواهید سپرد. همچنین، این رویکردها می‌توانند فرآیند مطالعه را برای شما لذت‌بخش‌تر نمایند.
خلاصه:
یادگیری بهتر نیازمند رویکردهای علمی است. جلسات کوتاه مطالعه، تعیین اهداف مشخص، استفاده از کارت‌های حافظه، انتخاب مکان مخصوص برای مطالعه و اجتناب از اشیاء منحرف‌کننده مثل تلفن همراه می‌توانند به شما کمک کنند تا بهترین نتایج تحصیلی را بدست آورید.
در این مقاله مهمترین روش های افزایش کیفیت مطالعه را بیان کردیم. ولی فراموش نکنید که در برخی موارد خاص برخی مشکلات ذهنی میتواند باعث عدم تمرکز کافی شود. در این میان میتوان به سندروم ADHD که نوعی بیش فعالی در بزرگسالی میباشد و با نام اختلال کم توجهی نیز شناخته میشود، اشاره کرد. هر چند این موارد بسیار خاص و کمیاب است ولی در صورت مشاهده علائم بهتر است با پزشک مربوطه مشورت شود.
با مطرح نمودن نظرات خود در خصوص مطلب ارائه شده ما را در اطلاع‌رسانی مطالب مفید به دانش‌آموزان یاری نمایید.
